Kutsal Kitap Teolojisi Kiliseleri Nasıl Korur ve Onlara Nasıl Yol Gösterir?

Kutsal Kitap teolojisi Kutsal Kitap’ı okumanın bir yoludur. Bir yorum bilimidir. Kutsal Kitap teolojisi, Kutsal Yazılar’ın bir sürü yazarının ve bir sürü kitabının, ilahi bir yazar tarafından yazılan tek bir hikâyeyi anlatmakta olduğunu varsaymaktadır. Bu hikâye de Mesih hakkındadır.

Kulağa biraz teorik geliyor değil mi? Öyle ancak…

Kutsal Kitap teolojisi, kilisenizi koruma ve ona yol gösterme açısından olmazsa olmazdır. Kiliseleri yanlış hikâyelerden ve yanlış yollardan korur. Kiliseyi daha iyi vaazlara, daha iyi uygulamalara ve daha iyi yollara yönlendirir.

BİR KİLİSE MUHAFIZI OLARAK KUTSAL KİTAP TEOLOJİSİ

Örneğin teolojik liberalizmi düşünelim. Bu görüş kurtuluş hikâyesini yeniden şekillendirerek, Tanrı’nın ekonomik eşitsizliği veya ben merkezli politik bilinci düzeltmek üzere işlediğini söyler. Bu gibi kurtuluş anlatıları tümden yanlış olmayabilir ancak bunlar bana kızlarımın birbirleriyle ettikleri kavgayı anlatış biçimlerini hatırlatıyor. Doğruyu söylerler ama bazı detayları atlar, vurguları değiştirir ve olayı yorumlarken ince bağlantılar kurarlar. Teolojik liberalizmin anlattıklarıyla Kutsal Kitap’ın olay örgüsü arasındaki durum da aynen böyledir.

Katolikler için de aynısı geçerlidir. Katolikler için rahipler ve sakramentler, Tanrı’yla insan arasında bir aracı görevi görürler, ki bu bizlere Tanrı’nın yapmış olduğu Eski Antlaşma’yı ağır bir şekilde hatırlatmaktadır. 

Ya da refah teolojisine bakalım. Bu teoloji de Eski Antlaşma’nın unsurlarını alıp Yeni Antlaşma’ya dahil eder ama sadece bereketler söz konusu olduğunda.

Başka gruplarsa kurtuluş hikâyesinin geçmişini şimdiki zamana taşımayıp geleceğini şimdiki zamana taşımaktadır. Bir zamanlar cenneti yeryüzüne hemen getirebileceklerini düşünenler dönemin mükemmeliyetçi Anabaptistleriydi. Yenilikçi liberaller bunu yüz yıl önce denemişlerdi. Şimdiyse ufak ve kurnazca değişiklerle yeni hikâyeler üreten kişiler, topluma değişim getirmeyi kafaya takmış olan kişilerdir.

Liste uzun. Mormonlar ve Yehova Şahitleri gibi sözde Hristiyan olan tarikatları veya kiliseler içinde bulunan sosyal müjde, liberal teoloji, Amerikan mesihçiliği ya da başka köktenci ve bölücü grupları düşünebiliriz. Bazıları daha iyi, bazılarıysa daha kötüdür.

Mesele şu ki, dengesiz (ya da sahte) müjdelerin veya dengesiz (ya da sahte) kiliselerin temelinde, Kutsal Kitap’ın hikâyesini bir bütün olarak ele almayan seçmece ayet kullanımları ya da çarpıtılmış bütüncül hikâyeler yatmaktadır. Bu sahte müjdeler veya kiliseler bazen Kutsal Kitap’ın temel antlaşmalarını yanlış bir şekilde birbirine bağlamakta, bazen aşırı bir devamlılığa veya aşırı bir devamsızlığa vurgu yapmakta, bazen örnek teşkil eden şeyleri örnek teşkil etmeyen şeylerden ayıramamakta, bazen de ya son günde bizleri bekleyen bereketleri şimdiden aşırı bir şekilde kendilerine almakta ya da çoktan kazanılan zaferin ruhsal bereketlerini hiç benimsememektedirler. Bazen yeryüzünde cenneti vaat edebilmekte, bazen de ruhsal yaşamı bedenden tamamıyla soyutlamaktadırlar.

Her durumda, kötü veya dengesiz Kutsal Kitap teolojileri kötü veya dengesiz müjdelerin duyurulmasına ve böyle müjdeler de kötü veya dengesiz kiliselerin kurulmasına yol açar.

Bunun yanında, iyi Kutsal Kitap teolojisiyse Müjde’yi ve kiliseyi korur. D. A. Carson şöyle diyor: “Sağlam bir Kutsal Kitap teolojisi, Hristiyanları korkunç çarpıtmalardan ve basitleştirmelerden koruyacaktır.”

Bu demek oluyor ki, (i) iyi bir Kutsal Kitap teolojisine sahip olmak ve (ii) kilisesine gelen kişileri etkileyebilecek kötü Kutsal Kitap teolojilerinin farkında olmak, pastörün bir görevidir. Günümüzde birçok kişinin ruhsal gelişim çağlarında maruz kaldığı süt, bir çeşit refah teolojisi sütüdür. Bu sütün kötü olmasının nedenini açıklayabilir misiniz? (Yardım için buraya bakınız.)

BİR KİLİSE REHBERİ OLARAK KUTSAL KİTAP TEOLOJİSİ

Kutsal Kitap teolojisi yalnızca bir muhafız değil, aynı zamanda bir rehberdir de. Kilisede iyi vaaz, iyi kilise dışı hizmet, iyi toplu tapınma, iyi kilise yapısı ve sağlıklı Hristiyan yaşamı için bir rehberdir.

İyi Vaaz İçin Bir Rehber

Bir vaaz hazırlamak için oturup çalışmaya başladığınızda, Kutsal Kitap teolojisi sizi ayetleri kendi çıkarınıza göre kullanmaktan veya dengesiz bir kurtuluş hikâyesi anlatmaktan alıkoyar.

Kutsal Kitap teolojisi her metni doğru kanonik bağlamına yerleştirir ve önünüzdeki metnin Mesih’le ve Mesih’in eylemiyle nasıl bağlantılı olduğunu görmenizi sağlar. Ahlakçı bir bakış açısından sizi korur ve Hristiyan vaazlar vermenizi sağlar. Kutsal Kitap’ın anlattıklarıyla buyurdukları arasındaki ilişkiyi ve imanla işler arasındaki ilişkiyi doğru bir şekilde anlamamızı sağlar. Müjdeleyici ve açıklayıcı vaazlar vermeyi öğretir. Her vaazın, Kutsal Kitap’ın büyük resminin bir parçası olmasını sağlar.

Kısacası sevgili pastör, işinin en önemli kısmını yerine getirebilmen için Kutsal Kitap teolojisine ihtiyacın var ve bu en önemli kısım da vaaz vermek ve Tanrı’nın Sözü’nü öğretmektir. Bu konuda daha fazlası için Jeramie Rinne’in “Kutsal Kitap Teolojisi ve Müjde’nin Duyurulması” adlı yazısına bakınız.

İyi Kilise Dışı Hizmet İçin Bir Rehber

Kilisenin dış dünyaya ulaşmaya çalıştığı kilise dışı hizmetler söz konusu olduğunda, Kutsal Kitap teolojisi, fazlasıyla yüksek beklentiler içerisinde olmak (eskatolojik görüşün gereğinden fazla şu an odaklı olması) ve fazlasıyla düşük beklentiler içerisinde olmak (ucuz lütuf, basit iman, iman etmeden Tanrı’ya ait olduğunu düşünme, buyrukları vaaz etmeme) arasında bir denge bulmamıza yardımcı olur.

İyi Kutsal Kitap teolojisi hiçbir zaman size yaşamınızın çok iyi olacağını vaat etmez (ne sağlıklı ve varlıklı olmak, ne bir şehre değişim getirmek, ne seçkin sınıfın beğenisini kazanmak, ne de Amerika’yı geri almak anlamında). Ancak bu, Kutsal Kitap teolojisinin dış dünyayla kurduğumuz ilişkide veya sevgi ve adalet adına şehrin iyiliği için yaptığımız hizmetlerde hiçbir rolü olmadığı anlamına da gelmez.

Kutsal Kitap teolojisi, söz hizmetini (yerel veya uluslararası Müjde hizmetlerini) öncelikli bir hale getirir ancak sözü ve eylemleri ayrı tutma hatasına da düşmez. Adem’den başlayıp İbrahim’e, İsrail’e, Davut’a ve Mesih’e uzanan olay örgüsünden de açıkça görebildiğimiz gibi, kilisenin tanıklığı ve hizmeti birbirinden ayrılamaz.

İyi Toplu Tapınma İçin Bir Rehber

Davut’un RAB’bin Antlaşma Sandığı için çıplak dans etmesi kilise toplantılarında uygulamamız gereken bir kural mıdır? Hayır mı? Peki ya Eski Antlaşma’da kâhinlerin kullandığı yağ ve kokuları kullanmak? Ya da müzik aletlerinden ve korolardan faydalanmak? Ya da belirli bayramlarda “kurbanlar sunmak”? Ya da Kutsal Yazılar’ın okunması ve açıklanması? Doğru bir Kutsal Kitap teolojisi, Yeni Antlaşma dönemine neyi taşımamız gerektiği ve neyi Eski Antlaşma döneminde bırakmamız gerektiği konusunda bize yardımcı olur.

Dediğimiz gibi birçok şey bir kişinin antlaşmaları nasıl birleştirdiğine, devamlılık veya devamsızlık konusuna olan yaklaşımına ve Mesih’in tamamlayıcı eylemiyle ilgili anlayışına bağlıdır. Aynı zamanda kişinin Mesih’in toplanmış kilisesinin ne yapmaya yetkisi olduğuyla ilgili anlayışı da bu noktada belirleyicidir.

Bunların hepsi kulağa teorik geliyor olabilir ancak sevgili pastör, senin uygulamaların da belirli bir Kutsal Kitap teolojisine dayanmaktadır. Burada asıl soruysa şu: hangi Kutsal Kitap teolojisine dayandığını hiç düşündün mü?

Bu konuda daha fazlası için Bobby Jamieson’un “Kutsal Kitap Teolojisi ve Topluluk Olarak Tapınma” makalesine bakınız.

İyi Kilise Yapısı İçin Bir Rehber

Aynı şekilde, Kutsal Yazılar’ın olay örgüsü kilisemizin düzeniyle ilgili devam eden ve devam etmeyen meselelere dikkat etmemizi gerektirir. Devamlılığa gelince, Tanrı halkının her zaman bir içi ve bir de dışı vardır. Bu da kilise üyeliğini ve disiplinini uygulamamız gerektiği anlamına gelir. Devam etmeyen şeylere geldiğimizdeyse, Eski Antlaşma’dan Yeni Antlaşma’ya dek Tanrı halkının liderlerinde büyük bir değişiklik gerçekleşmiştir. İlk olarak, Tanrı halkının hepsi kâhinler haline gelmiştir. İkinci olarak da Tanrı’nın ihtiyarları, Baş Çoban’ın altında sürüyü Söz’le besleyen çobanlardır.

Şüphesiz kimin bir kilise üyesi olabileceği sorusu Kutsal Kitap teolojisine bağlıdır. Üyelik sadece imanlılar için midir yoksa imanlılar ve çocukları için midir? Bu sizin sünnet ve vaftiz arasında ne derece devamlılık ve devamsızlık gördüğünüze bağlıdır.

Sağlıklı Hristiyan Yaşamı İçin Bir Rehber

Son olarak, Kutsal Kitap teolojisinin sağlıklı Hristiyan yaşamı açısından taşıdığı önem ve bu yaşamın yerel kiliseyle olan bağlantısı dikkate değer bir noktadır.

Mısır’dan Çıkış öyküsünde kurtuluş bütün topluluğu kapsıyordu. Ancak Yeni Antlaşma’da kurtuluş kişiseldir, değil mi?

Açıkçası, bunun cevabı kişinin Eski ve Yeni Antlaşma arasındaki ilişkiyi ve Yeni Antlaşma’da Mesih’in gerçekleştirdiği şeyi nasıl anladığına göre değişir. Biri antlaşmanın bir başı olması için antlaşma halkının da olması gerektiği görüşünü savunamaz mı (bkz. Yer. 31:33; 1. Pet. 2:10)? Dahası görünen o ki, Pavlus Yahudiler ve diğer ulusları ayıran duvarın yıkıldığını ve günahkârlar Tanrı’yla barışır barışmaz “yeni bir insan”ın yaratıldığını savunmaktadır (Ef. 2:11-22; Mesih’e dönüşün topluluğa ilişkin yönü hakkında daha fazlası için buraya tıklayınız.)

Eğer Yeni Antlaşma’daki kurtuluşun, tamamıyla Eski Antlaşma’daki gibi belirli bir halka yönelik olduğu doğruysa, her birey bunu farklı zamanlarda ve Mısır’daki gibi toplu olarak değil de tek tek tecrübe ediyor olsa bile, bu durumda göründüğü üzere Hristiyan yaşamı temelde bir topluluk yaşamıdır. Büyüme de topluluk olarak gerçekleşir, iman yaşamı da. Beni Babam evlat edindi ama beni bir ailenin içerisine dahil etti. Dolayısıyla, O’nun oğlu veya kızı olmak demek, onların da erkek ya da kız kardeşi olmak demektir. 

Bu topluluk gerçeğinin bir kilisenin öğretişi, paydaşlığı ve kültürü üzerinde sayısız sonuçları vardır. Bir yerel kilisenin varlığının birincil amacı, eğer Kutsal Kitap teolojisinin bu çıkarımı doğruysa, sadece bir kilise olmaktır. Yeni bir aile, yeni insanlar, yeni bir ulus, yeni bir kültür ve yeni bir beden olmaktır. Ruhsal büyümenin büyük bir kısmı sessiz zamanlarımda ne yaptığım değil, ailenin bir üyesi olarak yeni kimliğimi ne kadar edinebildiğimle alakalıdır.

Öte yandan, bedeni görmezden gelme pahasına bireye gereğinden fazla vurgu yapan (bazı geleneksel teolojilerin de yaptığı gibi) ya da bireyin suçlanabilmesine olanak vermeyecek bir derecede toplumsal yapılara ve topluluğa vurgu yapan Kutsal Kitap teolojilerinin olması da muhtemeldir (bazı liberal teolojilerin de yaptığı gibi).

Dahası, Kutsal Kitap’taki olay örgüsünü bilmek size diğer üyelerden ne bekleyeceğinizi bilmenizde yardımcı olur. Ne kadar doğruluk, günah karşısında ne kadar zafer, adaletsizliğe kurban olanlar için ne kadar ruhsal şifa veya bozulan ilişkilerde ne kadar düzelme beklentisi içerisinde olmanız gerektiğini anlamanıza yardımcı olur. Kutsal Kitap’ta gördüğünüz olay örgüsü, yaşamınızda karşılaşacağınız üzüntüye, kötülüğe ve doğruluğa nasıl bir cevap vereceğinizi de şekillendirir.

Başka bir deyişle, doğru bir Kutsal Kitap teolojisi Hristiyan yaşamına ilişkin zaten gerçekleşti ama tamama ermedi bakış açısına sahip olmanızı sağlar. Çok fazla “zaten gerçekleşti” veya çok fazla “tamama ermedi” hatasına düşmek kolaydır.

Sonuç olarak: doğru bir Kutsal Kitap teolojisi Hristiyan yaşamı için, özellikle de bu yaşamın yerel kiliseyle olan bağlantısı açısından güvenilir bir rehber sunar. Ayrıca kiliseyi yanlış şeylere vurgu yapmaktan, yanlış beklentiler içerisine girmekten ve yanlış bir müjde paylaşmaktan da korur. 

Jonathan Leeman