Tanrısal Eleştiri Yapmak ve Almak: Birbirimizi Sözlerimizle Bilemek

 “Demir demiri biler, insan da insanı.” Süleyman’ın Özdeyişleri 27:17

Eleştiri çoğumuzun uzak durmak istediği bir şeydir. Eylemlerimizin, niyetimizin veya hizmetlerimizin başka bir kişinin mikroskobu altına girdiği zorlu konuşmalardan doğal olarak kaçınmak istiyoruz. Aynı zamanda, çoğumuz eleştiriyi başkalarıyla paylaşmaktan da hoşlanmayız çünkü yargılayıcı olarak karşılanmak ya da birinin duygularını incitme riskine girmek istemeyiz.

Belki bize doğal gelmeyecek ama ben şahsen tanrısal eleştiri yapmanın ve almanın, sağlıklı ilişkilerin ve sağlıklı kiliselerin yaşamında gerekli bir unsur olduğunu ifade etmek istiyorum. İnsanların tanrısallık açısından büyümelerine yardım etmek istiyor ancak tanrısal eleştiri yapamıyorsak, günün sonunda onlara pek de yardım edemeyiz. Tanrı, birbirlerine sevgiyle gerçeği söylemeleri için halkını kullanır ve bu söylemlere eleştirel gerçekler de dahildir. Eğer öğrenci yetiştirme ilişkilerinizde bu unsur yoksa, değneği olmayan bir çoban gibisinizdir.

TANRISAL ELEŞTİRİ NEDİR?

“Eleştiri” kelimesi, Kutsal Kitaplarımız’da pek fazla ortaya çıkmaz ancak kavram olarak kesinlikle oradadır. Azarlama, yola getirme, öğüt verme ve öğretme gibi terimlerin hepsi aynı fikri yansıtmaktadır.

Tanrısal eleştiriyi şöyle tanımlayabilirim: Tanrısal eleştiri, bir kişinin Tanrı’ya olan sadakatinde büyümesine yardımcı olmak amacıyla, o kişi ve kişinin Rab’be olan hizmeti hakkında düzeltici bir değerlendirme yapmaktır. 

Bu makale içerisinde, ben tanrısal eleştiri yapma ve alma konusuna Hristiyan ilişkileri bağlamında odaklanıyorum. Bu bir karı-koca arasındaki, arkadaş arasındaki, diğer kilise üyeleri arasındaki veya kilise hizmet takımı arasındaki bir ilişki olabilir. Ayrıca burada tanrısal eleştiriden bahsettiğimizi de vurgulamak istiyorum. Bu önemli çünkü tüm eleştiriler tanrısal değildir. Bazı eleştiriler şeytanidir.

Bazı insanlar, ruhsal bilgelikten yoksun olan (Yak. 3:14-16) günahkâr bedenlerimizden (1.Kor. 3:3) esinlenerek eleştiriler yapar ve başkalarına zarar vermekten başka bir şey yapmazlar (Gal. 5:15). Çoğu zaman bu çirkin eleştiri, başkalarını yok etmeyi ve “ruhsal” görünerek kendini daha iyi göstermeyi amaçlamaktadır (Luk. 18:11-14; Özd. 30:32). Bu duyarsız saldırı, yapıcı lütuftan yoksundur ve insanlara yardım etmekten ziyade, onlara zarar verir.

Bu tarz bir eleştiride bulunmamızın önüne geçmek için, tanrısal eleştiriyi nasıl yapmamız ve nasıl almamız gerektiğine ilişkin birkaç öneri paylaşmak istiyorum.

TANRISAL ELEŞTİRİ NASIL YAPILIR?

1. Amaç büyümedir.

Herhangi bir Hristiyan ilişkisindeki ana amaç, birbirinin Mesih’te büyümesine yardımcı olmak olmalıdır (Ef. 4:14-15). Bu, eleştirilerin zarar vermeyi değil, inşa etmeyi amaçlaması gerektiği anlamına gelir (2.Kor. 13:10). Dolayısıyla konuştuğunuz zaman, sözlerinizin başkalarının Mesih’te olgunlaşmasına yardımcı olacak türden yapıcı bir lütfu nasıl verebileceğini içten bir şekilde düşünün (Ef. 4:29). Yaptığınız bu düzeltmenin, uygulandığı takdirde, insanlara Tanrı’nın yüceliğini daha iyi yansıtmaları için nasıl yardımcı olabileceğini onlara gösterin (Mat. 5:16).

2. Alçakgönüllülükle eleştirin.

Gurur başkalarını eleştirmekten zevk alır. Dolayısıyla, eleştiri yapmaktan heyecan duyuyorsanız, bu gururun kalbinize rehberlik ettiğinin bir işareti olabilir. Alçakgönüllülükte büyümenin en iyi yolu, sizi çok farklı şekillerde nezaketle düzelttiği için Tanrı’ya teşekkür etmektir. Müjde’nin sizin için nasıl iyi bir haber olduğunu tekrar tekrar deneyimleyin ve Tanrı’nın size ne kadar nazik ve iyi olduğu yeniden düşünün (Ef. 2:1-5). Bu, başkasının gözünden çöpü çıkarmasına yardım etmeden önce, merteği kendi gözünüzden çıkarmanıza yardımcı olacaktır (Mat. 7:1-5).

3. Eleştiriniz teşvik edici olsun.

Eleştiri hemen her zaman sağlıklı bir dozda teşvikle sunulmalıdır. Bu, kişilerin duygularını incitmemek adına yapılan psikolojik bir hile değildir. Bundan ziyade, her ne kadar büyümeleri gerekse de, teşvik edici olmak Tanrı’nın halihazırda onlarda çalıştığını onaylamanın bir yoludur.

Örneğin, hizmet takımımız bana önderliğim veya vaazım hakkında geri bildirim verdiğinde, hem neyin değişmesi gerektiğini hem de neleri yapmaya devam etmem gerektiğini bana göstermelerine ihtiyacım vardır. Tanrı’nın lütfunun kanıtlarını ortaya koyarken geliştirilmesi gereken alanları ortaya koymak, eleştirel konuşmalarınızı daha da yararlı hale getirecektir. Burada teşvik verme hakkında daha fazla bilgi edinebilirsiniz.

4. Düşünceli olun.

Bir şeyi söylemeden önce ne söylemeniz gerektiğini düşünün (Özd. 29:20). Bu, gereksiz kusurları es geçmenize ve asıl konuşulması gereken şeyin kalbine ulaşmanıza yardımcı olacaktır. Dua ederek kendinize sorun: “Ele almam gereken ana konu nedir? Sohbetimizden sonra ne hatırlamalarını umuyorum? Gerçekten ne söylenmesi gerekiyor ve ne göz ardı edilebilir?” Düşünceli olmak hem size hem de karşı karşıya olduğunuz kişiye hizmet edecektir.

5. Açık olun.

Eleştiri yaptığınızda, mümkün olduğunca açık olun. Bir günah sorunundan mı yoksa bir kişilik sorunundan mı bahsediyorsunuz? Bu büyük bir mesele mi yoksa büyük bir mesele haline gelebilecek bir şey mi? Daha açık olabilmenin bir yolu da örnekler kullanmaktır.

Örneğin, sadece “sen kabasın” demeyin. Ama bunu şöyle söylemeyi deneyebilirsiniz: “İyi fikirlerin olduğunu biliyorum ama konuşurken insanları kesme eğiliminde olduğunu fark ettim. Bunu yaptığının farkında mısın emin değilim ama bu durum, insanların onların söyleyeceklerini duymana gerek yokmuş gibi hissetmesine sebep olabilir.” Eleştirinizde açık olmak, konunun kalbine indiğinizden emin olmanıza yardımcı olacaktır.

6.  Nazik olun.

Sözleriniz nezaket dolu olsun. Sevgi, gerçeği kolayca kabul edilebilecek bir şekilde anlatmak ister. İnsanların ruhsal anlamda büyümelerine nezaketle yardımcı olmak, ruhsal olgunluğun bir işaretidir (Gal. 6:1). Nezaket zayıflık olarak değil, Tanrı’nın başkalarını tövbe etmeye çağırmak için kullanabileceği bir yürek tutumu olarak görülmelidir (2.Tim. 2:24-26). Yumuşak huylulukta büyümenin yollarından biri, insanlar aynı eleştiriyi size karşı yapıyor olsalar, onlardan bunu nasıl duymak isteyeceğinizi düşünmektir (Mat. 7:12). Hâlâ büyümelerine yardımcı olurken, onlara nasıl saygı gösterebilirsiniz (Rom. 12:10)? Söyleyeceklerinizi nasıl duyacaklarını düşünerek, sözlerinizi nezaketle şekillendirebilirsiniz.

7. Sabırlı olun.

“Sevgi sabırlıdır” (1.Kor. 13:4). Bazı alışkanlıkların veya günahların, özellikle de söz konusu derinlerdeki yürek sorunları olduğunda, düzeltilmesinin zaman aldığını unutmayın. İlişkinize uzun vadeli bakın ve Tanrı’dan size karşı ne kadar sabırlı olduğunu hatırlamanıza yardımcı olmasını isteyin (Çık. 34:6). Böyle yapmak sizi Tanrı’nın önünde alçaltacak ve düzeltmeye çalıştığınız kişilere karşı sabırlı olmanızı sağlayacaktır.

8. Duada olun.

Ruth Graham bir keresinde kocasıyla ilgili şunu söyledi “Billy’i sevmek benim işim; onu değiştirmekse Tanrı’nın işi.” Bu sözde çok bilgelik vardır. Gerçeği bir yüreğe taşıyabilsek de, sadece Tanrı bu tohumun büyümesini sağlayabilir (1.Kor. 3:6). Bunun bizim için anlamı, insanlar için dua etmiyorsak, kesinlikle onları değiştirmeye çalışmamamız gerektiğidir. Yalnızca Tanrı bir insanı değiştirebilir ve bu yüzden, diğer insanlar adına O’na yalvarın.

TANRISAL ELEŞTİRİ NASIL ALINIR?

1. Büyümeye aç olun.

Ruhsal olgunluk açısından büyümek istiyor musunuz? Daha fazla İsa gibi görünmek istiyor musunuz? Eğer öyleyse, görünüşünüzü olduğu gibi tutmak isteyen gururunuzu öldürmek için elinizden geleni yapmalısınız. Başkaları bizi eleştirdiğinde, doğal tepkimiz kendimizi savunmak ve getirdikleri eleştiriler için bahaneler uydurmaktır.

Sevgili kardeşler, değişmek istemeyerek putlaştırdığınız bu durumu öldürün. Süleyman’ın Özdeyişleri 12:1 şöyle der: “Terbiye edilmeyi seven bilgiyi de sever, azarlanmaktan nefret eden budaladır.” Azarlanmaktan nefret edenlerin budala olmasının nedeni, Tanrı’nın yüceliği için düzeltilmekten daha iyi bir şey olmamasıdır. Dolayısıyla Tanrı’ya sizi kutsallıkta ve işlerlikte büyümeye istekli yapması için dua edin. Yaşamınıza sözleriyle bir şeyler katan insanların yardımıyla daha da alçakgönüllü olmak ve bu alçakgönüllülükle güçlenmekten korkmamak için O’nun yardımını isteyin.  

2. Düzeltilmesi gereken yönleriniz olduğunu varsayın.

Süleyman’ın Özdeyişleri 12:15 bize şunu hatırlatır: “Ahmağın yolu kendi gözünde doğrudur, bilge kişiyse öğüde kulak verir.” Eleştiri ve düzeltme yapacak insanlara yaşamınızda ihtiyacınız olduğunu düşünüyor musunuz? Başkalarının sizin kör olduğunuz konularda sizin için bir şeyleri görebileceğini düşünüyor musunuz? En iyi günlerimizde bile başkalarının eleştirel anlayışından yardım alamayacağımızı varsaymak aptalcadır.

3. Alıngan olmayın.

Spurgeon bir keresinde şu akıllıca tavsiyeyi vermiştir: “Eğer biri sizin hakkınızda kötü düşünüyorsa, ona kızmayın çünkü o kişinin düşündüğünden daha kötüsünüz.” Birisi bize karşı düzeltici kelimeler sarf ettiğinde, kalplerimizdeki gurur genellikle ateşlenir. Birisi size ne derse desin, bunun Tanrı’nın size Müjde’de söylemiş olduğu şeylerden çok daha az kırıcı olduğunu hatırlamak için Tanrı’dan yardımını isteyin.

4. Açıklayıcı sorular sorun.

Birisi sizi eleştirdiğinde, büyümenize yardımcı olduğu için ona teşekkür edin ve ardından bunu sorularla takip edin. Daha iyi anlamanıza yardımcı olacak örnekler isteyin. Nasıl değişebileceğinize dair öneriler isteyin. Bunu yaparak, eleştirileri bir sohbete dönüştürürsünüz ve bu da büyümenin gerçekleşmesi için her zaman en iyi şeydir.

5. Başkalarının size söylediklerinde en azından bazı gerçek noktalar olduğunu varsayın.

İnsanlar yanılmaz değillerdir. Dolayısıyla insanlardan gelen eleştiri sözlerinin temelsiz ve yersiz olacağı zamanlar olacaktır. Vereceğiniz ilk tepki onların söylediklerine karşı savunmaya geçmek yerine, onların sözlerinden ele ne kadar gerçeğin geçebileceğini görmek olmalıdır. En büyük çöplük yığınında bile küçük bir altın bulunabilir.

6. Kiliseyi göz önünde tutun.

Başkaları tarafından düzeltildiğinizde, bundan fayda sağlayan tek kişi siz değilsinizdir. Mesih’in bedeninin bir parçası olduğunuz için, büyümeniz herkes için iyi şeyler getirir (1.Kor. 12). Muhtemelen yıllar boyunca aldığım, yaşamımın ve hizmetimin gidişatını önemli ölçüde değiştiren 10-15 tane düzeltme listeleyebilirim.

En iyi hatırladığım bir düzeltme, vaizliğimin ilk senesinde gelmişti. Bir arkadaşım sürekli çarmıhı vaaz ettiğim ama nadiren İsa’nın dirilişinden söz ettiğime ilişkin bir gözlemde bulundu. Vaazlarımda İsa’yı mezardan çıkarmam için beni teşvik etti. Böyle yaptığına sevindim ve beni, benimle tanrısal eleştirilerini paylaşacak kadar sevmiş olan birçok başka insana da müteşekkirim.

7. Bunu Tanrı’nın yüceliği için yapın.

1. Korintliler 10:31 şöyle diyor: “Sonuç olarak, ne yer ne içerseniz, ne yaparsanız [buna eleştirmek ve eleştirilmek de dahildir], her şeyi Tanrı’nın yüceliği için yapın.” Bunun anlamı, eleştiri yaparken, eleştiri alırken ve eleştirileri hayata geçirirken sahip olmamız gereken amacın, her zaman Tanrı’nın bizlerin ve başkalarının yaşamlarında açıkça görülüyor olması gerektiğidir. Eğer Tanrı’nın yüceliği bizim en büyük amacımızsa, bu amaç zor ve zahmetli olabilecek konuşmalarda da yüreklerimizi koruyacaktır. 

KİLİSEDE BİRBİRİNİ BİLEME KÜLTÜRÜNÜ YARATMAK

Sürekli olarak hatalar bulmak için birbirini izleyen bir eleştirmen kültürü yaratmak, istemeyeceğimiz bir şeydir. Ama görmek istediğimiz şey şudur: Bir kilise topluluğu birbirlerine karşı sahip oldukları sevgiyi ve ilgiyi o kadar derinleştirir ki, Tanrı’ya büyük bir yücelik getirecek olan derin, acı verici, lütufkâr, yararlı ve karakter şekillendirici konuşmalar yapmaya da doğal bir istek duyarlar.

1. Müjde’yi vaaz edin.

Müjde’yi kendimize ve başkalarına ne kadar düzenli olarak vaaz edersek ve uygularsak, lütuf merkezli eleştiri yapmak ve almak için de o kadar donanımlı oluruz. Çarmıh ve eleştiri hakkında daha fazla bilgi edinmek için, Dr. Alfred J. Poirier’in bu mükemmel makalesini şiddetle tavsiye ederim.

2. Bu konuda örnek olun.

Pastörler ve ruhsal olarak olgun olan kişiler, bu noktada etraflarındaki insanlara birer örnek olarak hizmet etmelidirler (1.Kor. 11:1). Eleştiriye açık olma noktasında sürünüze nasıl bir örnek oluyorsunuz? Akşam yemeklerinizde, aile toplantılarınızda, kadro toplantılarınızda veya öğrenci yetiştirme ilişkilerinizde, tanrısal eleştiriyi nasıl sunuyor ve bu tür eleştirileri alabilmek için ne kadar davetkâr oluyorsunuz?

3. Tanrısal eleştirileri isteyin.

Tanrısal eleştiri yapmayı ve almayı, öğrenci yetiştirme ilişkilerinin normal bir parçası haline getirin. Bu her zaman birbirinizi eleştirmeniz gerektiği anlamına gelmez. Ancak özgürce konuşabilmek üzere birbirinize izin vermeniz gerektiği anlamına gelir. Sık sık insanlara şöyle derim: “Yaşamımda duymam gerektiğini düşündüğünüz herhangi bir şeye parmak basmaya her zaman izniniz var.” Bunu herkese söylemiyorum ama öğrenci olarak yetiştirdiğim insanlar, yüreğimi inceleme ve herhangi bir soru sorma konusunda serbest olduklarını biliyorlar. Bu benim için harika bir şekilde verimli ve özgürleştirici bir uygulama oldu.

4. Bunu düzenleyin.

Geri bildirim vermeyi ve almayı yaşamınızın sıradan bir parçası yapmak için çeşitli yollar bulun. Yemeğe çıktığımız zamanlarda bazen eşim ve ben şöyle sorular sorarız: “Yapmayı kesmemi istediğin bir şey var mı? Yapmaya başlamamı istediğin bir şey var mı? Peki yapmaya devam etmemi istediğin bir şey var mı?” Aynı şekilde, önderlik toplantılarımızda dua ediyor, planlar yapıyor ve önceki pazar gününden sonraki hizmetleri gözden geçiriyoruz. Vaazlarım hakkında geri bildirim aldığım bu zaman, Tanrı Sözü’nün bir hizmetkârı olarak büyümem açısından paha biçilmez bir şey olduğunu kanıtladı.

5. Eleştirel bir ruh benimseme tehlikesine karşı kendinizi koruyun.

Tanrısal eleştiriler yapan ve alan bir kilisenin parçasıysanız, zaman zaman eleştirel bir ruh benimseme ayartısı sizi cezbedebilir. Her ilahi, her dua, her vaaz ve her sohbet inceleme altına alınabilir. Yüreklerimizi bu günahkâr özelliğe karşı korumalıyız. Eleştirel olmak tanrısal bir özellik değildir ama başkalarına yardım edebilmek adına eleştiri yapmak tanrısaldır. Bu ayrımı anlamak, her insanın yaşamı için gereklidir.

6. Aynı anda bir teşvik kültürü de yaratın.

Teşvik kültürü, sağlıklı bir eleştiri kültürünün anahtarıdır. Sağlıklı bir oranın ne olduğundan emin değilim ama umarım ki, eşim, çocuklarım, hizmetteki arkadaşlarım ve ortaklarım, benden duydukları eleştiriden 5-10 kat daha fazla teşvik duyuyorlardır. Teşvik amaçlı, iz bırakıcı ve dürüstse, eleştiri de kişilerin yüreklerini parlatan bir bez görevi görecektir. Ancak değilse, o zaman eleştiri bir alev makinesine dönüşür.

7. Bu konuda dua edin.

Tanrı’ya kilisenizde bir yardımseverlik ortamı yaratması için dua edin. Size ve başkalarına, birbirlerini tanrısallığa, kutsallığa teşvik etmek için bilgelik vermesi için dua edin (İbr. 10:24-25). Kilisenizde Tanrı’nın gerçeğine göre düzeltilmekten hoşlanılan bir alçakgönüllülük ortamı yaratması için Tanrı’ya dua edin (Elç. 17:11). Her şeyden önce de, sevgi içinde gerçeğin konuşulmasıyla, İsa’ya yücelik getiren bir bedenin inşa edilmesi için dua edin (Ef. 4:15).

Garrett Kell